Vì ở xa không có cơ hội xem phim Mưa đỏ tại rạp, thấy mọi người nói nhiều về phim quá, nên mình tìm truyện. Cũng không mua được sách, sau khi mở lại kênh Đọc truyện đêm khuya của Đài Hà Nội trên Sportify, với giọng đọc rõ ràng, truyền cảm của cô Kim Yến, mix nhạc thêm cảm xúc, mình đã nghĩ mình sống phí hoài tuổi trẻ khi đã không nghe Kênh này thường xuyên hơn. Thực ra, chỉ có một vài tác phẩm văn học Việt Nam mà mình thích. Trong đó có thể kể đến “Quân Khu Nam Đồng” của Bình Ca và văn chương của Thạch Lam. Nhưng khi nghe hết 22 phần của Mưa Đỏ trên đài Hà Nội, mình thực sự ấn tượng với tác phẩm này. Mình nghe không dứt được ra. Cứ mỗi lần nhạc nền bài “Màu hoa đỏ” vang lên ở cuối mỗi chương, không thể “mạnh mẽ” khi nghe hết 22 phần mà không rơi nước mắt. Mình tin rằng nếu bạn từng thích học văn hồi phổ thông, bạn có thể viết trăm trang bài cảm nhận cho Mưa đỏ về rất nhiều chủ đề: tình yêu trong chiến tranh, tình đồng chí, tình cảm của người mẹ, chủ nghĩa anh hùng, lý tưởng hoà bình, hay mục đích cuộc chiến… Mình tự hỏi tại sao văn hay thế này mà ngày xưa không được học trong chương trình phổ thông. Nhà văn Chu Lai cần được nổi tiếng hơn.

Nội dung tiểu thuyết Mưa Đỏ

Mưa đỏ lấy bối cảnh chiến dịch 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị (1972), một trong những trận chiến ác liệt và bi tráng nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Nhân vật chính là Cường, chàng trai Hà Nội, sinh viên tài năng năm 3 của nhạc viện chuẩn bị đi học viện Âm Nhạc ở Nga du học nhưng anh quyết định gác lại sự nghiệp học tập để vào chiến trường. Mẹ của Cường là cán bộ Ngoại Giao, hàm Thứ trưởng thuộc phái đoàn Việt Nam sang đám phán tại Hội Nghị Paris. Cường được miêu tả là một chàng trai Hà Nội “hoàn hảo” về ngoại hình, tài năng, anh còn học Vovinam. Vì ba và anh trai đã hi sinh trong chiến tranh, anh không phải ra trận, nhưng anh vẫn đi theo lời kêu gọi tuyển quân cả nước, dù có rất nhiều lần anh có cơ hội được điều động vào vị trí ít nguy hiểm hơn. Cường ở Hà Nội có bạn gái là Thanh, nhưng vì gia đình cô cũng có bố đi lính và hi sinh, thấy sự đau khổ của mẹ, Thanh không muốn sống cuộc đời như vậy, nên trước khi ra đi, cô đã chia tay Cường và sang Ba Lan du học.

Tuyến truyện khác, tại Huế, Quang là sĩ quan Việt Nam Cộng Hoà (VNCH), cũng quyết định tham gia cuộc chiến tại Quảng Trị dù với gia thế, anh hoàn toàn có thể tránh xa cuộc chiến này. Bố Quang là doanh nhân, không hẳn ủng hộ chính phủ, mà ông đặt lợi ích kinh tế lên hàng đầu. Theo ông, ở chế độ nào thì tiền cũng là quan trọng nhất. Quang chán ghét tư tưởng vật chất đó của cha. Anh cũng không thích lối sống của nhiều gã trong quần đội, cũng chán ghét kiểu học theo Mỹ của cô bạn gái. Ngay từ đầu truyện sẽ thấy Quang có một lý tưởng của riêng anh, hoặc anh tham gia cuộc chiến như một cách để tận mắt xác nhận lại những điều anh đã được dạy trong chế độ và trường sĩ quan. Tương tự như mạch truyện của Cường, cũng có cảnh Quang nói chuyện với mẹ, mẹ Quang cũng muốn nhờ người quen để anh không phải ra chiến trường, và Quang cũng có bạn gái, chỉ khác là Quang bỏ bạn gái chứ không phải bị bạn gái bỏ.

Quang mến mộ một cô sinh viên anh gặp ở Huế tên là Hồng khi lần đầu tiên thấy cô phát biểu huy động sinh viên tham gia chiến tranh. Quang bảo vệ Hồng lần đầu tiên khi viên phó tướng của anh định bắn cô. Lần thứ 2 gặp lại là khi Quang thấy Hồng đang chạy dưới làn bom của máy bay Mỹ ném xuống Quảng Trị. Anh chủ động, lấy xe máy, đưa cô thoát khỏi làn bom, cho cô một địa chỉ an toàn ở Huế nói cô hãy thoát khỏi cuộc chiến này. Nhưng Hồng đã tham gia vào cuộc chiến với vai trò trưởng đội lái đò chuyển các chiến sĩ bộ đội Việt Nam Dân Chủ cộng Hoà sang sông. Với nhiệm vụ này, Hồng đã gặp Cường. Hồng và Cường nảy sinh tình cảm.

Ngoài ra, tuyến truyện còn có những người lính đồng đội của Cường (Tạ, Tú, Sen, Hải, Bình, Tấn) mỗi người một số phận, một lý do để ra chiến trường Quảng Trị và đều mang trong mình lòng quả cảm và tình đồng chí sâu sắc. Cường cùng đồng đội tham gia chiến đấu phòng thủ tại Thành cổ Quảng Trị. Suốt 81 ngày đêm mưa bom bão đạn, đối mặt với cái chết. Những chàng sinh viên dần làm quen với máu, nhìn thân thể đồng đội bị bom đạn dày phá, và bắt đầu giết kẻ thù.

Mình không muốn review quá sâu về bối cảnh lịch sử nên mình sẽ đánh giá Mưa đỏ như tác phẩm tiểu thuyết bình thường. Ngay cả khi đặt ngoài dòng lịch sử kỷ niệm 80 năm quốc khánh, nội dung tác phẩm rất lôi cuốn. Đó là sự kết hợp giữa lý tưởng tuổi trẻ, tam giác tình yêu, đặt vào trong bối cảnh của chiến tranh. Bởi thế, truyện vừa có sự trưởng thành, thay đổi tâm lý phức tạp của các nhân vật, vừa có một câu chuyện tình yêu lãng mạn và một tình yêu đơn phương đầy mâu thuẫn, vừa có tình bạn bè đồng chí keo sơn, hay một chủ nghĩa anh hùng rất thật.

Vẻ đẹp của văn chương

Một tác phẩm viết hay cần có đủ cả 2 yếu tố, nội dung và ngôn từ, giống như công dụng và hình thức của một sản phẩm. Cách viết, văn phong, thủ pháp nghệ thuật được tác giả Chu Lai thể hiện trong Mưa Đỏ 10 điểm. Mình nhận ra, sau thời gian chỉ đọc sách phi hư cấu, hay một số tác phẩm truyện hiện đại, sách dịch, được nghe những tính từ miêu tả, những so sánh, ẩn dụ mà tác giả sử dụng trong từng đoạn văn, tất cả ký ức học văn của mình sống lại, như lạc vào một khu vườn ngôn từ tươi mát sau những ngày đi giữa phố xá chói chang. Bao nhiêu sự giàu đẹp của tiếng Việt, vốn từ vựng phong phú dùng vào miêu tả bối cảnh dòng sông Thạch Hãn và thành cổ Quảng Trị dưới mưa bom khiến cho từng khung cảnh bi thương như hiện lên trước mắt.

Các bác ngày xưa học văn ở đâu mà câu từ nghệ đến vậy, giàu hình ảnh nhưng không đao to búa lớn. Mỗi từng ngữ được sử dụng đều mang một ý nghĩa rất đẹp. Có thể nói, đọc các tác phẩm văn chương của các bác nhà văn thế hệ trước, trong đó mình rất thích Thạch Lam, Ma Văn Kháng, cho mình hiểu cách dùng tiếng Việt thế nào cho đẹp.

Dòng Thạch Hãn trở thành “dòng chảy” liên tục trong tiểu thuyết. Dòng sông là nơi mà các chiến sĩ vượt qua để ra chiến trường, cũng là nơi những người thương binh quay lại để được trở về an toàn, là nơi Cường và Hồng gặp nhau và trao tình yêu, cũng là nơi những người lính vĩnh biệt những người đồng đội của mình.

“Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ – Đáy sông còn đó bạn tôi nằm”

Nhưng đó là văn chương được viết bởi một người lính

Đôi khi, trong văn học nghệ thuật có những chi tiết mà người bình thường không hiểu nổi. Mình không muốn gọi tên một tác phẩm cụ thể nào, nhưng bản thân mình thỉnh thoảng cũng phải thốt lên “sao nhân vật dại dột thế, họ tự chuốc lấy đâu khổ một cách khó hiểu”. Nhưng ở Mưa Đỏ, dù là văn chương, cũng có chất thơ riêng, nhưng hành động của các nhân vật rất lý trí, hoặc là nhà văn Chu Lai đã miêu tả họ vừa đủ để chúng ta có thể hiểu tại sao họ hành động như vậy. Bạn sẽ không bắt gặp một số tình tiết “lãng mạn” quá đà hay nhân vật “dại dột” khiến bạn bực mình. Ví dụ Cường và Hồng đang ngồi bên bờ sông, một phân đoạn tình cảm nhưng vừa nghe tiếng pháo đã phải chạy chứ không qúa lún sâu vào chuyện yêu đương. Hoặc, trong tam giác tình yêu giữa Cường – Hồng – Quang, nếu trong ngôn tình bình thường, sẽ có cảnh Quang và Cường đánh nhau, xong Hồng chạy ra đứng ở giữa bảo vệ Cường. Quang không muốn làm người mình yêu đau khổ, nên tha cho Cường. Không có chuyện đó ở Mưa đỏ. Đến cuối cùng Quang vẫn thốt lên một câu “Chiến tranh mà!” anh phải làm việc phải làm.  Và bạn cũng khó ghét một nhân vật nào. Mở đầu truyện, Cường bị người yêu bỏ, nhưng mình cũng chẳng ghét được cô người yêu ấy. Bởi đặt trong hoàn cảnh éo le như vậy, họ buộc phải quyết định. Tình cảm nhân vật, sự nhớ nhung quê hương, gia đình được miêu tả một cách vừa phải để thấy hình ảnh rất con người của nhân vật, nhưng giữa chiến trường toàn bộ sức lực của họ đều tập trung có trận chiến, có chút nghệ sĩ để tạm quên đi sự khốc liệt của chiến tranh lúc không phải chiến đấu.

Những câu chuyện bên lề về xuất thân của nhân vật cũng phù hợp cho sự phát triển tâm lý, câu thoại và hành động của họ. Ví dụ, Cường là nghệ sĩ nên thế giới tâm hồn của anh phong phú. Hay tên tướng phó xuất thuân “giang hồ” nên hành động tham lam, tiểu nhân của hắn khác hẳn với Quang. Hay nhân vật Tú, những đoạn cậu miêu tả so sánh đều hợp với cuộc sống thôn quê bắc bộ. Không như một tác phẩm nào đó, mình thấy rất khó hiểu khi người nông dân chân nấm tay bùn, rồi cả đời buôn bán trong chợ lại thích nghe nhạc cổ điển Bethoven.

Sự trưởng thành của những chàng sinh viên để trở thành người anh hùng

“Mẹ ơi! Cái gì kia, cái gì mà loà nhoà lổn nhổn nằm thòi lói trong đất đá kia nếu không phải là một cánh tay, một cẳng chân, một miếng sọ người, còn tóc, một mảng be sườn, môt đoạn ruột bị cắt nát… tất cả đều vàng ệch, tím ngắt. Của anh em bên mình hay của đám lính bên kia đây?”

Đây chỉ là một trong những đoan miêu tả rất “rùng rợn” trong truyện. Sự trưởng thành rõ rệt nhất trong truyện có lẽ là Tú, cậu bé 16 tuổi. Cậu khai gian tuổi để được ra chiến trường. Những ngày đầu trên đường tiến vào thành cổ, Tú còn ngắm nhìn bờ sông, bầu trời và thán phục trước vẻ đẹp nên thơ ở Quảng Trị, nhưng sự thơ mộng ấy không keó dài. Ngay trận đầu, cậu nhìn thấy bom đạn nã xuống đồng đội bên cạnh mà đờ người ra, cậu đái ướt hết đũng quần khi thấy bom dội, hai tay bưng chặt đầu, co rúm lại, cậu nhằm nghiền mắt khi bắn súng vì không dám nhìn, rồi có lúc bỏ chạy. Nhưng sau đấy, là cậu oà khóc khi Sen doạ sẽ trả cậu lại phía sau, nói với đồng đội rằng “Em sắp hết sợ rồi”, mếu máo khi Tạ bảo ở lại trông hầm mà không được ra chiến đấu. Và cũng, cậu bé ấy đã nện một phát tiêu diệt quân thù, cứu đồng đội, và đỡ cho đồng đội một phát đạn.

Cường, trong lá thư gửi về cho mẹ có viết:

“Người ta thường nghĩ anh hùng làm những điều mà người thường không thể làm được, nhưng ở đây anh hùng cũng biết sợ, chỉ là họ vượt qua nỗi sợ đó để làm điều nó nên làm”.

Qua những dòng nhật ký Cường viết cho mẹ, vừa thấy sự kiên định với lý tưởng của anh, vừa thấy sự thay đổi, đặc biệt trong cách anh nhìn nhận những người xung quanh. Xuất thân tri thức (mẹ là Thứ trưởng Bộ Ngoại Giao), còn học nhạc viện, Cường không thể tránh khỏi cái nhìn xa vời với những thành phần xã hội khác. Anh công nhận từ khi gặp Tạ anh đã có cái nhìn khác về người nông dân. Vậy sự trưởng thành của nhân vật ở đây từ cách anh nhìn những người xuất thân khác biệt, nhìn sự tàn khốc của chiến tranh, đến việc chính tay mình làm điều tàn khốc. Đầu truyện, anh ra trận theo tiếng gọi của Tổ quốc, nhưng chưa biết mình sẽ đối mặt với điều gì, nhưng quyết định ở lại, lý tưởng đó đã vững chắc hơn, vì Tổ quốc, vì đồng đội.

Với những nhân vật, dù họ ra chiến trường bởi bất cứ lý do gì, có người vì gia đình, có người chán cuộc sống ở Hà Nội, có người trả thù cho cha, nhưng khi đã vào đây, và khi đã ở lại, họ nhận ra “anh hùng” không phải một khái niệm huy hoàng cũng không quá xa vời bởi chính họ “tăm tối, cần lao nay cũng hoá anh hùng”.

Một người Việt Nam yêu nước

Nhân vật của Hải khẳng định lòng yêu nước và nghị lực làm người không liên quan gì đến thành phần lý lịch. Hải là có ông nội là địa chủ, bởi thế mà gia đình, anh em gặp nhiều khó khăn trong công việc. Một lần nghe mẹ nói “Giá như gia đình có tấm bằng liệt sĩ như nhà nguời ta thì đã đỡ khổ”, Hải ra chiến trường với mục tiêu rõ ràng vì gia đình mà lấy tấm bằng “Liệt sĩ”. Bởi thế, Hải không sợ chết, chỉ là anh muốn chết sao cho đáng. Đến đoạn này, mình nhớ lại một sự chia rẻ, ngấm ngầm trong xã hội của chúng ta, từ lý lịch, quê quán, thành phần. Khi tất cả các chàng trai, dù là nông dân, sinh viên, nghệ sĩ hay kỹ sư, từ ba miền Bắc Trung Nam đều chung tay cố thủ, anh hùng ấy đâu phân biệt xuất thân gì.

Mình thấy có khá nhiều bạn thắc mắc về chi tiết đường cống ngầm trong phim chưa được giải thích rõ. Trong truyện, Hải là kỹ sư, với chuyên môn và kinh nghiệm của mình, Hải đã khám phá ra được đường cống ngầm trong thành cổ. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng, khi bộ đội ta có thể tác chiến khi đứng trong đường cống, giúp quân ta dành nhiều thắng lợi. Bởi vậy, Hải cũng được đề nghị chuyển công tác ở đơn vị chỉ huy ít nguy hiểm hơn, nhưng Hải từ chối. Lý do, như đã nói ở trên Hải ra chiến trường để trở thành liệt sĩ, nên anh không sợ hi sinh, thậm chí càng muốn xông pha vào nơi nguy hiểm. Mùa mưa đến, đường cống bị tắc nghẽn. Chỉ có Hải mới có thể tìm ra và giải quyết vấn đề này, bởi thế mới có chi tiết anh thấy người xác người mắc kẹt ở miệng cống khiến nước không thể thoát ra. Sau khi khai thông được cống, Hải ra sông bơi về phía đóng quân nhưng chẳng may bị bắt. Khi Thái, tên phó chỉ huy bên kia, muốn dùng tiếng nói của Hải để làm lung lay ý chí của bộ đội ta, nhưng hắn cũng không ngờ được rằng lời hô vang và sự hi sinh của Hải lại khiến bộ đội ta càng quyết tâm, và khiến Sen cảm tử lao đến tấn công. Thực ra, sự khác nhau về xuất thân dẫn đến hành động của các nhân vật được thể hiện rõ nhận khi Hải đối diện với Thái, khi bao nhiêu sự hèn hạ của Thái được lột tả trần trụi. Dù chỉ ở dưới Quang một cấp bậc nhưng Thái khác hoàn toàn với Quang, Thái thiếu đi sự “quân tử” để không chỉ nghĩ ra những mưu hèn kế bẩn chống lại đối phương mà còn bắn lén cả chỉ huy của mình. Nếu câu chuyện xuất thân và sự hi sinh của Hải cho thấy lòng yêu nước, lý tưởng anh hùng không phân biệt xuất thân, tầng lớp thì câu chuyện của Thái sẽ để lại một suy ngẫm lớn về việc liệu con người chúng ta khác nhau bởi điều gì.

Khi nói về vấn đề rộng lớn hơn, lý tưởng cho cuộc chiến, đến khi mình nghe một câu từ phía Quang, người phía bên kia của trận chiến rằng “Họ nói họ chiến đấu để bảo vệ mảnh đất này, thế nó không sinh ra tao chắc?”. Quang sinh ra ở Quảng Trị. Và tất nhiên anh cũng là người Việt Nam. Liệu Quang có yêu nước không? Liệu những người phía Quang tham gia cuộc chiến này, anh đang bảo vệ điều gì, đấu tranh vì điều gì?

E3B12BDC-8C34-492F-903F-FE74A11FDD60-748-000001BFA159D495

Gương mặt của kẻ thù

Trong phim anh hùng, chiến tranh, kẻ thù thường được miêu tả rất qua loa. Ví dụ trong Top Gun, ngoài thấy nhiệm vụ nguy hiểm ra thì chẳng biết mặt mũi kẻ thù thế nào. Hoặc nếu có miêu tả thì kẻ thù luôn được miêu tả vô cùng độc ác, man rợ. Ví dụ ở tác phẩm Miss Sài Gòn, kể về mối tình của một cô gái Việt Nam  với một anh lĩnh Mỹ. Câu chuyện đưa ra một góc nhìn khác về cuộc chiến. Thấy chuyện tình của cô gái và chàng trai rất đáng thương nhưng có điều mình thấy khó cảm là hình ảnh quân giải phóng tiến vào Sài Gòn được miêu tả rất “kỳ lạ”. Từ bé đến lớn, chưa bao giờ mình thấy chú bộ đội được miêu tả như thế. Đây là một tác phẩm nhạc kịch, phân đoạn quân Việt Cộng vào Sài Gòn được miêu tả bằng những hình ảnh hổ rồng đỏ đen kiểu Nhật, Trung, không giống Việt Nam một tẹo nào.

Trong các tác phẩm đề tài chiến tranh, Mưa Đỏ là tác phẩm đầu tiên cho mình thấy nhân vật ở phía bên kia chiến tuyến được miêu tả rõ ràng tâm lý, tên tuổi, gia đình, và họ cũng là người tốt. Thậm chí phần giới thiệu của Quang và Cường gần như song song với nhau. Hai thanh niên cùng xuất thân trong môi trường tốt của chế độ của mình. Từ đầu đến cuối, Quang không phải là người xấu. Ngay đầu truyện anh là người lo cho dân lành khi bom dội vào khu dân cư, anh không bao giờ tấn công thương binh, hành động sòng phẳng và năm lần bảy lượt bảo vệ Hồng dù biết cô đứng về phe đối lập. Anh coi thường những trò hèn hạ của những đám chỉ huy và lính trong quân đội mình, thay vào đó lại ngưỡng mộ khi thấy hình ảnh của Cường khoẻ mạnh, trai tráng, giỏi võ và tha chết cho lính của anh. Hình ảnh đẹp ấy ám ảnh anh trong suốt thời gian dài. Với tất cả những gì Quang được học về Cộng Quân rằng “một lũ phục vụ cho Nga và Tàu”, không thiện chiến như quân đội của anh, mà sao lại có một chiến sĩ đẹp và dũng mãnh đến vậy. Nếu như Hồng “đánh” vào trái tim Quang, để anh thấy mình còn biết rung động, thì Cường “đánh” vào lý tưởng sống khiến Quang tự đặt câu hỏi cho lý tưởng của mình.

Nếu trong thời bình, Quang nghĩ đã có thể cùng Cường làm cốc bia ngoài phố, nhưng “Chiến tranh mà!” anh phải đấu với Cường nhưng Quanh quyết định không dùng súng mà bằng trận đấu tay không. Mình thấy chỗ này cũng không sòng phẳng lắm vì Quang cho 2 lính đến đánh trước rồi lúc 2 lính bị Cường hạ rồi mới vào, thì Cường mất nhiều sức hơn.

Hành động của mỗi người quyết định bởi một hệ thống niềm tin, và họ làm tất cả những điều mình cho là đúng với niềm tin đó. Câu chuyện của Quang rất đáng thương, hình như anh đã “nhầm” ở đâu đó, nhưng đến khi chết không có lời giải. Quang khó chịu với cuộc sống cuả mình, coi thường những đám chỉ huy bên mình, chán ghét cô người yêu học theo thói chơi bởi của tụi Mỹ. Trái lại, anh thương những người dân chạy loạn khi bom dội xuống, yêu thương một cô gái ở phía đối phương và rồi cũng ngưỡng một người lính Cộng quân. Tình yêu của Quang cho Hồng rất đẹp, rất quân tử không phải sự chiếm hữu, mặc dù có nhiều đoạn miêu tả đi ra chiến trường lâu “thèm hơi đàn bà”.  Vậy Quang chiến đấu vì điều gì hay đơn giản anh chỉ đi theo chế độ mà anh sống, những người lính khác cũng vậy.

Việc miêu tả tâm lý của Quang quan trọng trong tác phẩm. Suy nghĩ của Quang có thể là suy nghĩ, hoàn cảnh của nhiều người lính VNCH khác. Họ cũng có tình cảm, có niềm tin và có cái tốt và cái “khó” của họ. Điều này, khiến cho những suy nghĩ về con người của Cường, hay hành động tha chết cho kẻ thù của Cường trở nên hợp lý. Bởi vì, nếu kẻ thù không có nhân tính, mà Cường tha chết cho kẻ thù, hay ngồi nghĩ ngợi “kẻ thù cũng có cha có mẹ” sẽ trở nên thừa thãi, và đó chỉ là sự đa sầu đa cảm của người nghệ sĩ chưa hiểu chiến tranh và không hiểu đối thủ của mình. Mặt khác, đưa đối thủ của nhân vật lên song song, có mặt mũi,có sức mạnh, có lòng tốt sẽ nâng được vẻ đẹp của nhân vật chính lên. Trong một số tác phẩm, nhân vật đối đầu với kẻ thù dũng mãnh, thông minh, có sự ngang hàng ngang sức thì sẽ hấp dẫn hơn là đối đầu với những kẻ kém cỏi. Ở Mưa Đỏ, ngoài việc miêu tả quân thù với đội quân tinh nhuệ, vũ khí hiện đại, đời sống của còn đủ đầy hơn quân đội bên ta, thể hiện sức mạnh, ý chí quật cường, còn khi xây dựng quân thù với tình cảm rất con người, để lại sự day dứt. Bởi cái tình người mà day dứt ấy, nên những người lính khi trở về dù ở bên nào cũng bị chiến tranh dày vò, ám ảnh.

566824D0-6469-4715-874C-7A54F2BB92EA-748-000001BF9C99F8D5

Người lính nào cũng là con của một người mẹ

“Khi viên đạn xuyên vào một người lính, dù thuộc vào bên nào đi nữa, thực ra nó xuyên vào trái tim của một ngươi Mẹ.”

Cường viết thư về cho mẹ, mỗi khi đau đớn, người lính nào cũng gọi “Mẹ ơi!”. Đi qua gần hết cuộc chiến, nhìn bao mất mát đau thương, điều không đổi trong Cường đó là anh luôn nhìn những người lính đối phương như một con người. Họ giống anh cũng có cha có mẹ, có quê hương và có thể có cả người yêu nữa. Cường nghĩ sao mình không thể cùng họ ra ngoài phố làm bát hủ tíu, uống ly cà phê sủi bọt mà phải ở trong tình huống này. Đoạn này vừa cho thấy một cái chung và một cái riêng, mà thấy đau xé lòng khi dân tộc bị chia cắt. Để đến cuối cùng, 2 đứa con của 2 người mẹ thuộc 2 thành phần gia đình (cán bộ nhà nước và doanh nhân), 2 thanh niên sáng giá của 2 chế độ, 2 quê hương, 2 vùng đất giàu truyền thống (Hà Nội và Huế) cùng nằm xuống để lại bao dắt dứt cho những giá như: Giá như không có chiến tranh, giá như không có sự đối đầu, giá như đây không phải chiến trường mà chỉ là lò học võ, giá như đây không phải thành cổ Quảng Trị dưới mưa bom bão đạn mà chỉ là một ngày thu nắng đẹp ở Hà Nội hay một ngày mưa thật nên thơ ở Huế. Hai người đã có thể là bạn, một chàng sinh viên tài năng đã có thể theo đuổi đam mê viết nên những bản nhạc làm đẹp cho đời, một chàng lính đã có thể bảo vệ cho những người dân thường lầm lũi.  

Hình ảnh những trận chiến trong phim siêu anh hùng thường “lãng mạn hoá” chiến tranh và thần thánh hoá anh hùng. Nơi mà người anh hùng với hào quang nam chính, có thể vượt qua mọi hiểm nguy, luôn xuất chúng hơn người và không bao giờ có đối thủ. Điều đó, khiến ai cũng muốn làm anh hùng nên phải tạo ra một “trận chiến” nào đó. Sự lãng mạn ấy cũng khiến chúng ta dễ hiểu nhầm chiến tranh như một game, nơi mà bạn có thể nạp đạn, lên súng, bắn thẳng vào quân địch bằng cái click chuột, có thể dừng khi bạn muốn và reset khi chẳng may mất mạng. Nhưng chiến tranh không phải vậy. Nó tàn khốc, để lại đau đớn cho cả những người ra đi và những người ở lại. Đó là điều sau hàng chục năm trôi qua cũng không thể giải quyết hết hậu quả. Chiến tranh thật phức tạp. Có những kẻ thù như Quang, có những người Mỹ phản đối chiến tranh, vậy Chiến tranh từ đầu mà có, kẻ thù thực sự là ai?

Cuối truyện, mình thấy một đoạn kết rất nhân văn. Hình ảnh hai người mẹ, cùng xuất hiện từ đầu truyện, cùng một nỗi niềm, một bên là mẹ Cường, một liệt sĩ miền Bắc, một bên là mẹ Quang, binh sĩ VNCH, tình cờ gặp nhau bên mộ con. Mẹ Cường thắp cho Quang một nén nhang, hai người phụ nữ nhìn nhau, giờ họ lại chung một nỗi đau, nhưng cái chung và ánh mắt chạm nhau ấy cũng là tia sáng của niềm tin vào hòa bình và một dân tộc thống nhất.

Kết luận

Từ nhỏ, chúng ta được học nhiều tác phẩm về lòng yêu nước, chúng ta đều hiểu sự hi sinh của ông cha, Mưa Đỏ làm mạnh mẽ thêm niềm tin sẵn có ấy trong mình. Nhưng Mưa Đỏ cũng mở rộng góc nhìn của mình về nỗi đau dân tộc mình đã phải hứng chịu, hiểu hơn về bản chất của chiến tranh và rõ hơn về giá trị hoà bình, độc lập, tự do, thống nhất.

Mình vẫn nhớ những mẩu chuyện rời rạc được nghe từ hồi bé. Đoạn những người dân chạy bom khiến mình nhớ những điều mẹ kể về những lần chạy bom. Đoạn bơi qua sông khiến mình nhớ một lần đọc cuốn sách của ông trên giá, mình hỏi “Tại sao sao trước khi xuống sông lại uống một chén mắm hả ông?”, mình nhớ ông nói là để không bị đông máu vì nước lạnh cóng. Những ký ức chiến tranh là điều gì đó rất khó phai nhoà trong tâm trí ông ngoại mình. Mình nhớ khi ông đã không nhớ các cháu là ai, ông vẫn nhớ chuyện ở chiến trường, trong nhà tù rồi những tưởng một thân thể khoẻ mạnh trở về nhưng đến mùa vẫn đau nhức. Càng hiểu, càng thấy mình may mắn sao khi sống trong thời bình. Giờ thì nghĩ sống sao cho đáng cuộc đời may mắn này.  

Cám ơn sự kiên nhẫn của bạn khi bạn đã đọc đến đây. Nếu bạn thấy thú vị và bổ ích hãy chia sẻ với bạn vè và đừng quên theo dõi qua Email để không bỏ lỡ những bài viết mới trên Blog. Bạn có thể để lại bình luận để cho mình biết nội dung nào bạn đang quan tâm, cũng như để lại email để mình gửi cho bạn những tài liệu hữu ích.  

Theo dõi để nhận Newsletters 

Theo dõi Bookstagram của mình để đọc review sách khác https://www.instagram.com/vitamin.books/

Theo dõi Fanpage để nhanh chóng cập nhật bài viết và chia sẻ mới nhất: https://www.facebook.com/Violetstoryblog